Câu chuyện: Mt. Gox và vụ hack chấn động lịch sử Bitcoin
Tháng 2 năm 2014, một tin tức làm rúng động cộng đồng tiền điện tử toàn cầu: sàn giao dịch Mt. Gox tuyên bố phá sản sau khi phát hiện ra rằng hơn 850.000 bitcoin của khách hàng và công ty đã bị đánh cắp, trị giá khoảng 450 triệu USD vào thời điểm đó. Đây được coi là vụ thất thoát lớn nhất trong lịch sử bitcoin, và cũng là minh chứng rõ nét nhất cho những rủi ro mà thị trường tiền điện tử giai đoạn sơ khai phải đối mặt.
Mt. Gox được thành lập vào năm 2010 bởi một lập trình viên người Mỹ tên Jed McCaleb. Ban đầu, trang web này được thiết kế để trao đổi thẻ bài game Magic: The Gathering, nhưng McCaleb nhanh chóng nhận ra tiềm năng của bitcoin và chuyển đổi nó thành một sàn giao dịch tiền điện tử. Đến năm 2011, McCaleb bán lại sàn cho Mark Karpelès, một lập trình viên người Pháp.
Dưới thời Karpelès, Mt. Gox phát triển bùng nổ, trở thành sàn giao dịch bitcoin lớn nhất thế giới. Vào thời kỳ đỉnh cao, Mt. Gox xử lý tới 70% tổng khối lượng giao dịch bitcoin toàn cầu. Bitcoin lúc này đang dần trở nên phổ biến và giá của nó tăng vọt, kéo theo sự quan tâm chưa từng có từ giới đầu tư.
Tuy nhiên, thành công nhanh chóng ấy lại che giấu bên dưới một hệ thống quản trị yếu kém, an ninh lỏng lẻo và nhiều sai phạm nghiêm trọng. Các báo cáo sau này cho thấy, ngay từ năm 2011, sàn đã bị tấn công nhiều lần, và hacker đã cài cắm phần mềm độc hại vào hệ thống. Điều này cho phép họ rút bitcoin khỏi kho lưu trữ mà không bị phát hiện trong nhiều năm liền.
Đầu năm 2014, người dùng bắt đầu phàn nàn rằng họ không thể rút tiền từ Mt. Gox. Các yêu cầu rút bitcoin bị trì hoãn hàng tuần, sau đó là hàng tháng, với lý do “sự cố kỹ thuật”. Tin đồn lan rộng rằng sàn đã mất khả năng thanh toán. Cuối cùng, ngày 24 tháng 2 năm 2014, Mt. Gox dừng toàn bộ hoạt động và website chuyển sang màn hình trắng với thông báo bảo trì. Vài ngày sau, Karpelès thừa nhận rằng 850.000 bitcoin đã biến mất khỏi kho của sàn, trong đó có 750.000 bitcoin thuộc về khách hàng.
Thảm họa này khiến thị trường tiền điện tử rơi vào hỗn loạn. Giá bitcoin, đang ở quanh mức 1.000 USD, nhanh chóng giảm mạnh xuống gần 400 USD. Hàng trăm nghìn nhà đầu tư bị mất tiền, nhiều người trắng tay, và niềm tin vào hệ sinh thái tiền điện tử bị tổn hại nặng nề.
Các cuộc điều tra sau đó phát hiện ra rằng phần lớn số bitcoin đã bị rút từ từ suốt nhiều năm, phần vì hacker, phần vì quản lý yếu kém, thậm chí có cáo buộc rằng Karpelès tham gia biển thủ. Tuy nhiên, một phần nhỏ số bitcoin bị mất sau đó được tìm thấy trong một ví lạnh, nâng số bitcoin khôi phục được lên khoảng 200.000.
Mark Karpelès bị bắt tại Nhật Bản và bị buộc tội gian lận dữ liệu và biển thủ. Sau nhiều năm kiện tụng, ông bị tuyên có tội một số tội danh nhẹ hơn và trắng án đối với tội biển thủ chính. Vụ phá sản của Mt. Gox vẫn đang trong quá trình xử lý để phân phối số bitcoin còn lại cho các nạn nhân, một quá trình phức tạp kéo dài gần một thập kỷ.
Câu chuyện Mt. Gox là minh chứng rõ ràng cho sự non trẻ, dễ tổn thương và thiếu minh bạch của thị trường tiền điện tử thời kỳ đầu, đồng thời cũng là lời cảnh tỉnh về tầm quan trọng của bảo mật và quản trị trong các sàn giao dịch.
Bài học đúc kết
Một hệ thống phát triển quá nhanh mà không kịp củng cố nền tảng công nghệ và quản trị sẽ để lại những lỗ hổng chết người. Trong thị trường tiền điện tử, nơi giao dịch không thể đảo ngược, an toàn và minh bạch càng quan trọng hơn bao giờ hết. Nhà đầu tư không nên giữ toàn bộ tài sản trên một sàn giao dịch, mà nên tự quản lý phần lớn tài sản của mình, đồng thời chọn những nền tảng đã được kiểm chứng về uy tín và bảo mật. Niềm tin mất đi có thể khiến cả một đế chế sụp đổ chỉ trong vài ngày.
Q1: Mt. Gox là gì?
Mt. Gox từng là sàn giao dịch bitcoin lớn nhất thế giới, xử lý 70% giao dịch toàn cầu vào thời kỳ đỉnh cao.
Q2: Ai là người sáng lập Mt. Gox?
Ban đầu do Jed McCaleb sáng lập, sau đó bán lại cho Mark Karpelès năm 2011.
Q3: Điều gì đã xảy ra với Mt. Gox?
Sàn bị hacker xâm nhập và rút bitcoin trong nhiều năm mà không bị phát hiện, dẫn đến mất khả năng thanh toán và phá sản năm 2014.
Q4: Bao nhiêu bitcoin đã bị mất?
Khoảng 850.000 bitcoin bị mất, trong đó khoảng 750.000 thuộc về khách hàng.
Q5: Khách hàng có được hoàn tiền không?
Một phần số bitcoin (khoảng 200.000) được tìm lại và đang được phân phối lại cho khách hàng qua quá trình pháp lý.
Q6: Mark Karpelès có bị đi tù không?
Ông bị bắt, bị xét xử và kết án một số tội danh nhẹ, nhưng được trắng án về tội biển thủ chính.
Q7: Vụ Mt. Gox ảnh hưởng thế nào đến thị trường?
Giá bitcoin giảm mạnh, niềm tin vào crypto suy yếu, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của các tiêu chuẩn bảo mật và quy định mới.
Q8: Bài học lớn nhất cho nhà đầu tư là gì?
Không nên tin tưởng tuyệt đối vào một sàn giao dịch, cần tự quản lý tài sản của mình và chọn nền tảng uy tín với hệ thống bảo mật mạnh mẽ.
Nếu bạn muốn, mình có thể kể tiếp về một vụ khác như vụ hack Ronin Network, cơn sốt ICO 2017, hay sự sụp đổ của Celsius và các công ty lending. Hãy cho mình biết bạn thích nghe câu chuyện nào tiếp theo.
