Câu chuyện: Celsius Network và cú sập của một đế chế cho vay crypto
Trong cơn bùng nổ của thị trường tiền điện tử những năm 2020–2021, khi giá bitcoin và các loại token chạm những mức cao lịch sử, nhiều công ty đã ra đời để tận dụng nhu cầu khổng lồ của nhà đầu tư. Một trong những tên tuổi được chú ý nhất là Celsius Network, nền tảng cho vay tiền điện tử từng tự quảng bá là “ngân hàng crypto của mọi người”. Với lời hứa về lãi suất cao gấp nhiều lần ngân hàng truyền thống, Celsius nhanh chóng thu hút hàng triệu khách hàng và quản lý hơn 25 tỷ USD tài sản tại thời kỳ đỉnh cao.
Celsius được thành lập năm 2017 bởi Alex Mashinsky, một doanh nhân kỳ cựu nổi tiếng với việc đóng góp vào sự ra đời của công nghệ Voice over IP. Mashinsky tự mô tả mình là người mang đến tự do tài chính, giúp khách hàng kiếm được lợi nhuận cao từ tài sản kỹ thuật số mà họ gửi vào nền tảng của công ty. Celsius hứa hẹn trả lãi suất đến 18% một năm, tùy thuộc vào loại tiền gửi, trong khi ngân hàng truyền thống chỉ trả dưới 1%. Công ty tuyên bố có thể trả lãi cao như vậy nhờ cho các tổ chức khác vay tiền crypto với lãi suất cao hơn, đầu tư và tham gia staking vào các dự án blockchain sinh lời.
Thông điệp “ngân hàng cho dân” và lợi nhuận hấp dẫn đã khiến hàng triệu người gửi bitcoin, ether, stablecoin và nhiều tài sản khác của họ vào Celsius. Công ty cũng khuyến khích khách hàng nhận lãi bằng CEL — token gốc của Celsius — hứa hẹn lợi nhuận càng cao nếu giữ token này.
Tuy nhiên, đằng sau hình ảnh đẹp đẽ đó là một hệ thống đầy rủi ro và thiếu minh bạch. Celsius không phải là một ngân hàng, cũng không được bảo hiểm tiền gửi như hệ thống ngân hàng truyền thống. Công ty sử dụng tiền của khách hàng để đầu tư vào các tài sản crypto mạo hiểm, cho vay các quỹ đầu cơ, tham gia các chiến lược phức tạp — tất cả đều không được tiết lộ đầy đủ.
Khi thị trường crypto bước vào mùa đông vào đầu năm 2022, giá bitcoin và các đồng coin lao dốc, khiến các khoản đầu tư của Celsius bốc hơi. Các khoản vay được bảo đảm bằng tài sản kỹ thuật số bị siết margin, một số đối tác vay mượn của Celsius phá sản hoặc mất khả năng thanh toán. Lượng yêu cầu rút tiền tăng vọt, tạo ra hiệu ứng “bank run” trên nền tảng.
Ngày 12 tháng 6 năm 2022, Celsius bất ngờ thông báo đóng băng toàn bộ việc rút tiền, giao dịch và chuyển khoản của khách hàng với lý do “bảo vệ thanh khoản và ổn định hoạt động”. Quyết định này khiến cộng đồng hoảng loạn, đẩy giá CEL token sụt mạnh và khiến niềm tin vào công ty sụp đổ.
Một tháng sau đó, ngày 13 tháng 7 năm 2022, Celsius nộp đơn xin phá sản theo Chương 11 ở Mỹ. Các tài liệu tòa án tiết lộ rằng công ty thiếu hụt hàng tỷ USD so với nghĩa vụ phải trả khách hàng. Mashinsky từ chức CEO và đối mặt với nhiều cuộc điều tra của các cơ quan quản lý tài chính tại Mỹ và các nước khác.
Cú sập của Celsius đã đẩy hàng trăm nghìn khách hàng vào cảnh mất trắng hoặc mắc kẹt tài sản trong quá trình phá sản. Đây cũng là một trong những minh chứng rõ rệt cho những rủi ro tiềm ẩn của các nền tảng lending trong thị trường crypto — nơi lợi nhuận cao thường đi kèm với mức độ rủi ro không được công bố minh bạch.
Bài học đúc kết
Những lời hứa về lợi nhuận cao trong một thời gian dài mà không đi kèm với sự minh bạch thường tiềm ẩn rủi ro lớn. Trong thị trường crypto, nơi luật pháp và bảo vệ nhà đầu tư còn hạn chế, việc gửi tiền cho các bên trung gian đồng nghĩa với việc giao phó tài sản mà không có bảo đảm. Nhà đầu tư cần hiểu rõ bản chất hoạt động của nền tảng, rủi ro hệ thống và chuẩn bị tinh thần cho kịch bản xấu nhất. Đừng bị mờ mắt bởi lãi suất cao và những câu chuyện đẹp về tự do tài chính.
FAQ
Q1: Celsius Network là gì?
Celsius là nền tảng cho vay và gửi tiền điện tử, hứa hẹn trả lãi suất cao hơn nhiều lần ngân hàng truyền thống cho những người gửi tiền crypto.
Q2: Ai sáng lập Celsius?
Doanh nhân Alex Mashinsky thành lập Celsius năm 2017 và từng giữ chức CEO đến khi từ chức vào năm 2022.
Q3: Tại sao Celsius hứa hẹn lãi suất cao?
Công ty tuyên bố họ cho vay lại tài sản của khách hàng với lãi suất cao hơn, đầu tư và staking trong hệ sinh thái crypto để tạo ra lợi nhuận trả cho khách hàng.
Q4: Điều gì khiến Celsius sụp đổ?
Thị trường crypto lao dốc, khoản đầu tư rủi ro thua lỗ, khách hàng ồ ạt rút tiền khiến công ty mất khả năng thanh toán và buộc phá sản.
Q5: Khách hàng của Celsius bị ảnh hưởng ra sao?
Hàng trăm nghìn người mất quyền truy cập tài sản của họ, nhiều người mất sạch tiền gửi hoặc vẫn bị kẹt trong quá trình phá sản.
Q6: Celsius có phải là ngân hàng không?
Không, Celsius không phải là ngân hàng và không được bảo hiểm tiền gửi như các tổ chức tài chính truyền thống.
Q7: Giá CEL token thay đổi thế nào?
CEL token sụt giảm mạnh khi công ty đóng băng rút tiền và phá sản, mất phần lớn giá trị so với đỉnh điểm.
Q8: Nhà đầu tư có thể rút lại tiền không?
Hiện quá trình pháp lý phá sản vẫn đang diễn ra, một phần tài sản có thể được trả lại nhưng không đảm bảo đầy đủ và có thể kéo dài nhiều năm.
